Bu yazı 14.Türkiye Hemofili Kongresi Kongre Kitabından alınmıştır.

Hemofililerde Spora Hazırlık:

Hemofili Bireylerde Yüzme Eğitimi

Duran ARSLAN, Berna BAL

İstanbul Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü

Neden Yüzme?

Yüzmenin Fiziksel Etkileri

■ Yüzmenin spor olarak yapılması çocuğun biyomotorik özelliklerinin gelişmesi yanı sıra sağlıklı bir

postur gelişimi, düzgün bir duruş yeteneği de sağlar.

■ Su içerinde eklemlere binen basıncın azalması ve hareket ederken belirli bir direncin uygulanması

ekleme zarar ver­meden kuvvet kazanılmasını sağlamakta­dır. Bu yüzden eklemlerde sinir sıkışma­

sı, sırt ağrıları, boyun düzleşmesi, kırılma ve çıkma sonunda hareket yeteneğini kaybeden

eklemlerin rehabilitasyonunda yaygın olarak kullanılmaktadır.

■ Organizmayı daha dayanıklı hale getirerek çalışma kapasitesini artırmaktadır.

■ Yapılan çalışmalar yüzme sporu ile uğraşan bireylerin bağışıklık sistemlerinin daha kuvvetli

olduğunu saptanmıştır.

■ Solunum dolaşım gibi fonksiyonların yükseltilerek yaşam gücü ve dinamiğini koruyabilmektedir.

Yüzmenin Psikolojik Etkileri

■ İnsanların kendilerini daha enerjik hissetmelerini sağlayarak onların daima canlı, verimli, hareketli

ve sağlıklı kalmalarına katkı sağlayacaktır.

■ Merkezi sinir sisteminin fonksiyonel dengesini sağlayarak aşırı duyarlılığa, duygusal  baskılara ve

çeşitli stres etmenlerine karşı direnme gücünü yükseltecektir.

■ Kendini kontrol etme, bir konuda konsantre olabilme, iradesini kullanabilme, başarıya güdülenme

gibi birçok olumlu gelişim gösterirler.

■ Yüzmeyle sporcular özgüven duygularını, irade gücünü ve aktif yaşama heve­sini koruyacak ve bu

açıdan gerekli organik dinamizme ve fonksiyonel kapa­sitelerini geliştirerek egzersizler ile ruhsal ve

bedensel gücü geliştirebilecek ve koruyabilecektir.

■ Çocuklar açısından spor, fiziksel gelişimin yanı sıra sosyal açıdan da önemlidir. Çocuk spor yoluyla,

çevresini tanır, iletişim kurar, kendine olan özgüveni artar, toplum içerisinde sahip olduğu yerini

sağlamlaştırır.

■ Kazanma arzusu, hedefe yönelme, grup olarak hareket edebilme, Sistemli ve ku­rallı yaşama, Kötü

alışkanlıklar edinmekten kaçınma gibi bireyin kişisel gelişi­minde önemli yer tutan özelliklerin

gelişmesine katkı sağlayacaktır.

Yüzme Eğitmeninin Yapması Gerekenler

Isınma

■ Havuz kenarında ısınma ve esnetme faaliyetleri yapılacaksa eğer egzersiz yapı­lacak yerin kaymaz

ve yumuşak bir malzemeyle desteklenmesi gerekmektedir. Beton zeminin üzerinde kesinlikle

germe ve ısınma egzersizleri yapılmamalıdır.

■ Fiziksel aktivite kasların esnek, eklemlerin güçlü kalmasına ve sağlıklı kilonun korunmasına

yardımcı olur. Hemofilisi olan çocuklar ve yetişkinler düzenli fizik aktivite yapmalıdır fakat güvenle

yapabilecekleri aktiviteler konusunda sınırlamaların belirlenmesi gerekmektedir.

■ Hafif hemofilisi olan kişiler çeşitli aktivitelere katılabilirler. Şiddetli hemofili si olanlar kanamaya

neden olabilecek yaralanmalara yol açabilen aktiviteler yapılmamalıdır.

■ Kanamayı önlemek için, egzersiz ya da bir spor aktivitesi öncesinde pıhtılaşma faktörleri alınabilir.

■ Eklemlere yapılacak germe hareketleri mevcut durumu zorlanmadan  yapılmalıdır.

■ Bir hareketin birkaç kez tekrarı yapılacaksa eğer hareket aralarına farklı bir diril koyarak ekleme

fazla yük binmesi önlenecektir.

■ Yapılacak hareketler yüzmede yapılacak diril ve branşı destekler nitelikte olmalıdır.

Yüzme Eğitimi Nasıl Yapılmalıdır?

■ Eğitimler bilinenden bilinmeyene doğru ilerlemelidir.

■ Diriller çiftten teke doğru yapılmalıdır.

■ Eğitim esnasında boyun ve kalça desteklenmelidir.

■ Havuz kenarında yapılan ayak çalışmaları eğer uzun süre yapılacaksa ciltte ke­sikler oluşmaması

için havuz kenarına yumuşak elastik bir malzeme sererek cilde zarar vermesi engellenmelidir.

■ Tutarken ve bırakırken yavaş hareket edilmeli sporcu sözel olarak uyarılmalıdır.

■ Özellikle sırtüstü stilde sporcunun konuşması sağlanarak nefes alması sağlanmalıdır. Nefes alması

sporcunun kasılmasını azaltacaktır.

■ Hareketler parçadan bütüne giderek parça parça öğretilmelidir.

■ Ayak bileği ve dizlerde problem varsa eğer bu bölgelere fazla yüklenme yapma­dan kol dirilleri

verilmesi sporcunun yüzmeyi öğrenmesini hızlandıracaktır.

■ Havuz çalışmalarında solunum egzersizleri sık sık yapılmalıdır.

■ Sözel olarak diriller söylenirken engellinden dolayı birçok sporcu hareketi yapa­mayacağından

dolayı uygulamalı olarak tüm diriller birebir gösterilmelidir.

■ Yüzmeye sırtüstü stille başlanması avantaj olacaktır. Özellikle ayak bileğinde problemi olan

bireyler mutlaka sırtüstü stille başlanmalıdır.

■ Organ eksikliği olan (kol, bacak ) bireylere ilk etapta mutlaka sırtüstü stil öğretilmelidir.

■ Yüzmenin ilk evrelerinde ve postür problemi olan hemofili kişilere postürünü düzeltmek ve vital

kapasitelerini arttırmak için şnorkelle yüzmeyi yaptırabilirsiniz.

■ Tahtalı ayak dirillerinde mutlaka yan ayak vuruşlarına yer verilmelidir, sporcu­ların denge ve

koordinasyonlarının sağlanmasının yanında kas gruplarının geliş­mesi açısından iyi olacaktır.

■ Postür problemi olan (Kifoz, Lordoz, Skolyoz) hemofili kişilere suda yatay kala­rak statik Diriller

vererek, güçlenmelerini ve postürlerini düzeltmelerini sağlaya bilirsiniz.

■ Kurbağalama yüzen bireylerde diz ve kalça problemi oluştuğu için ilk yüzme öğrenen bireylerde

ve kas eklemi yapısı zayıf olan kişilerde kurbağa ayak dirilleri yapılmamalıdır.

■ Serbest ayak kurbağa kol dirilleri öğretile bilir ve yaptırıla bilir.

■ Ayak paleti ve el paleti kullanımına dikkat edilmelidir. Eğer sporcunun ayak ve el bileği yeteri

kadar güçlü değilse bu aletler kullanılmamalıdır. Yeteri kadar güçlüyse uzun süre kullanılmamalıdır.

■ Uzun süre aynı diril ve branşta yüzdürülmemelidir, antrenmanın belirli evrelerinde farklı diril ve

branşın yaptırılması sporcunun hem dinlenmesini sağ­layacaktır hem de genel anlamda

güçlenmesine katkı sağlanacaktır.

■ Yüzmenin ilk öğretim evrelerinde depar taşından atlatmaktan kaçınılmalıdır.

■ Atlama dirilleri yaptırılırken su içinde kayma, oturarak atlama sonrasında havuz kenarında ayakta

atlama çalışması yapılmalıdır. Kanama riski fazla olan sporcu­lar, el ve ayak bileğinde problemi

olan sporcular atlama çalışmaları su dışında yapılmamalıdır.

■ Sırtüstü stil öğretilirken dönüş hareketi her ders çalıştırılmalıdır.

■ Omurgayı düzeltici   watsu dirilleri ve germe egzersizleri sporcunun rahatlamasını daha rahat

nefes almasını sağlayacaktır.

■ Havuz içerisine alırken ve çıkartırken iyi desteklenmeli tek bir uzvundan tutarak çekme ve

itmelerden kaçınılmalıdır. Mümkünse refakatçiden destek alınarak giriş-çıkış yapılmalıdır.

■ Ayrıca sporcunuza nasıl muayene edeceğinizi ve kanama belirtilerini tanıma­yı öğrenmelisiniz.

Kanama atağı ortaya çıktığında hazırlıklı olmayı öğrenin. Çarpma ve berelenmeleri tedavi etmek

için, önerildiği gibi kullanmak üzere don­durucuda soğuk uygulama materyalini hazır tutun ya da

yanınıza alın.

■ Ağızda ufak kanamalar olduğunda buzlu şeker ile müdahale edilebilir. Ayrıca ge­rektiğinde sporcunuzu acil servise ya da başka bir yere götürürken gerekli olacak eşyaları içeren bir çantanın hazır olmasını da isteyebilirsiniz.

Sporcuların Uyması Gereken Kurallar

Soyunma Odası Kuralları

■ Havuz güvertesinde, duşlarda ve tuvalette mutlaka terlikle hareket edilmelidir, terlik olmadan sporcuların havuza girişine izin verilmeyecektir.

■ Havuzda kullanılacak ilk yardım malzemeleri havuz kenarında plastik bir malze­menin içinde muhafaza edilmelidir.

■ Yüzme eğitmenine ilk yardım malzemesinin yeri ve neler olduğu ile ilgili bilgi verilmelidir.■ Havuz gözlüğü mutlaka getirilecektir (havuzdaki klor oranının yüksek olması gözlerde kanlanmaya neden olduğu ve gözlüğün olmadığı durumlarda havuz içi gözükmediği için eğitimi olumsuz etkilemektedir.)